Herken jij het als een hond pijn heeft? Deel 1

Posted on 31 juli 2018 Under Al het nieuws, Gezondheid hond

Als honden eigenaar heeft iedereen het vast wel eens ervaren: je hond heeft bijv. zijn poot flink verstuikt maar geen kik geeft bij de dierenarts terwijl we er toch behoorlijk zeker van zijn dat de hond pijn heeft.

Honden laten niet snel pijn zien omdat dit slecht is voor hun “overlevingskansen”. Maar doordat ze pijn niet gauw laten zien, kan dat er voor zorgen dat aandoeningen (te) laat worden opgemerkt en onnodig erger kunnen worden. De hond heeft pijn terwijl dat in onze samenleving met alle medische mogelijkheden meestal niet meer nodig is. Daarnaast zorgt pijn voor stress en kan tot “ongewenst” gedrag leiden: een hond met pijn heeft vaak een korter lontje en valt eerder uit om zijn “zwakte” te verbloemen/bij voorbaat te verdedigen. Of het dier kan in zichzelf keren en in stilte lijden.
Toch zijn er genoeg aanwijzingen voor ons als hondeneigenaar waardoor we kunnen zien of redelijk zeker kunnen zijn dat er iets met onze hond aan de hand is. Aanwijzingen die een bezoek aan de dierenarts zeker rechtvaardigen.

Een hond hoeft niet alleen voor behandeling pijn te hebben: ook na behandeling kan pijn nog steeds aanwezig zijn, afhankelijk van de aandoening en of de juiste pijnmedicatie ( & hoeveelheid) is voorgeschreven. Dus ook na behandeling goed naar je hond blijven kijken.
Het is in ieder geval een achterhaalt feit dat je beter te weinig pijn medicatie zou moeten geven zodat het dier zich niet overbelast. Goede pijnbestrijding is belang voor een goed herstel en bespaart de hond een hoop stress.

De oudere hond krijgt net als de mens te maken met ouderdomskwalen. Dat wil echter niet zeggen dat pijn dan niet meer bestreden hoeft te worden. Ook in geval van een oudere hond vind ik het belangrijk dat aandoeningen niet afgedaan wordt met “dat hoort bij de leeftijd”. In veel gevallen is het ook voor de oudere hond mogelijk om de kwaliteit van leven zo lang mogelijk goed te houden. Denk aan fysiotherapie of massage, bij bijv. artrose, om de spieren in zo goed mogelijke conditie te houden zodat de hond zo comfortabel mogelijk zijn resterende tijd kan leven. Je kunt ook bepaalde dingen in zijn leven wijzigen om hem te helpen, zoals kortere wandelingen op meer effen ondergrond, een aangepast bed/kussen of verhoogde eet/drinkbak (wat een jongere hond met fysieke problemen natuurlijk ook kan helpen !).

Ik heb het dit jaar de basis opleiding Pijn bij honden gevolgd, waar diverse specialisten/dierenartsen aan het woord kwamen en per vakgebied (bijvoorbeeld tandheelkunde, dermatologie of KNO) een aantal aandoeningen en symptomen hebben besproken waar de kans zeer groot is dat de hond pijn heeft.
Ik wil dit graag een deel van wat besproken is met jullie delen zodat ook jullie als hondeneigenaar ook in staat zijn pijn (bijtijds) te herkennen.

In dit deel komt aan bod:

Kort iets over pijn in het algemeen
Gebit
Ogen

Tevens zijn er ook diverse behandelmogelijkheden besproken tijdens de opleiding. Die ga ik niet gedetailleerd bespreken maar beschrijf kort van een aantal (volgende keer volgt meer) wat het inhoudt zodat jullie weten wat er tegenwoordig allemaal mogelijk is naast een reguliere behandeling bij een dierenarts. Reguliere dierenartsen zijn niet altijd op de hoogte van bepaalde mogelijkheden of verwijzen niet snel door, daarom wil ik dit ook graag delen. Ook omdat deze specialisten (in een aantal gevallen dierenartsen met een holistische insteek) op een andere manier naar het lichaam van het dier kijken en lichamelijke problemen kunnen ontdekken die een reguliere dierenarts niet altijd herkent met diens methoden. Mijn eigen hond heeft heel veel baat bij chiropractie en osteopathie !

(NB: de symptomen die zullen worden genoemd bij een specifiek aandachtsgebied kunnen bij verschillende aandoeningen voorkomen. Het is dus niet altijd eenduidig. Wel is het goed om als eigenaar te weten welke het kunnen zijn zodat je de dierenarts beter kunt informeren over wat je ziet bij de hond.)

Pijn

Definitie: “Pijn is wat de patiënt onder pijn verstaat” !

Mogelijke bronnen van pijn : huid (jeuk!), spieren, gewrichten, skelet/wervelkolom, organen, oren, tanden, ogen…

Mogelijke oorzaken van pijn

Trauma (ongeluk, verstappen tijdens de wandeling etc.)
Ziektes (van oorontsteking tot kanker etc.)
Stress: stress gaat op den duur in het lijf vast zitten en ook disbalans van allerlei hormonen in het lichaam kunnen hun tol eisen. Stress verlaagt ook de fysieke weerstand wat weer sneller kan leiden tot allerlei aandoeningen of trager herstel.
Operatie
Sport & spel (ook spel tussen honden onderling kan tot blessures leiden ook al lijkt dat niet altijd zo)
Overbelasting
Allergieën/jeuk/huidaandoeningen
Erfelijke aandoeningen

Algemene symptomen die kunnen wijzen op pijn – aandoening zoals:

Rusteloosheid
Hond wil niet meer op een bepaalde manier liggen of zitten, moeite met opstaan
Mank lopen (soms is dat heel subtiel!)
Niet meer (goed) kunnen uitschudden/krabben of op de rug rollen
Uit balans lopen (in principe loopt een gezonde hond links en rechts volgens dezelfde beweging/staplengte/stap snelheid)
Reactie op aanraking (van weglopen tot agressie of angst naar zowel mens als dier) of bij bepaalde bewegingen door het dier zelf
Hoofd scheef houden
Depressiviteit / teruggetrokken houding
Slecht slapen (vanwege de pijn)
Verminderde eetlust
Minder sociaal
Bepaalde activiteiten of handelingen niet meer willen/kunnen uitvoeren (trap nemen, over een tak springen, kluiven/kauwen, lang bezig om goed te gaan liggen of poepen etc.)
Afwijkende plekken op de vacht/huid
Slechter luisteren (bijv. ooraandoeningen!)
Piepen, janken (letterlijk van de pijn !)

Sommige symptomen kunnen (eerst) subtiel zijn en niet direct waarneembaar (zoals mank lopen). Kijk eens wat bewuster naar je hond zodat je beter in staat bent om verschillen op te merken.

Gebit

“Mijn hond heeft geen pijn want hij eet nog” is een gezegde die tandheelkundig dierenarts Frans Knaake regelmatig hoort. Helaas is vaak het tegendeel waar. Een hond moet wel heel veel pijn hebben wil hij niet meer eten. Eten is een eerste levensbehoefte dus noodzaak voor elk levend wezen!

Advies van Frans Knaake is om het gebit van de hond regelmatig te controleren (liefst dagelijks) en te poetsen.

Eerst enkele symptomen die kunnen wijzen op een aandoening in de mond

Speekselen/overmatig kwijlen
Voedsel uit de mond laten vallen, niet (meer) willen kluiven
Eenzijdig kauwen
Piepen/janken bij gapen/kauwen
Stank uit de mond
Zwellingen aan de kaak
Niet laten aanhalen aan de kop/bek

Enkele aandoeningen

Glazuur beschadiging: Glazuur beschermt de gevoelige tanddelen. Als het glazuur dus is beschadigt of afgebroken kan bijvoorbeeld sneeuw eten pijnlijk zijn. De hond kan dit laten zien door na het eten van de sneeuw bijv. met de kop te schudden.Tanden zonder glazuur hebben een ruwer oppervlak wat ook tot irritatie van de binnenkant van de mond kan leiden (wond, zweren etc.)
Daarnaast bevat het tandbeen (onder het glazuur) fijne kanaaltjes. Als het glazuur beschadigt is kunnen bacteriën in de kanaaltjes komen en leiden tot ontstekingen.
Afgebroken/afgesleten tanden en kiezen (door ongeluk, slijtage, te harde kluiven zoals gewei/soepbeen/nylabone etc.). Bij afbreken of slijtage kan o.a. het wortelkanaal blootgelegd worden. Er kan nu vuil of bacteriën in de tand/kies komen die dan weer tot o.a. ontstekingen kunnen leiden tot in de kaak. PS: beter kluifvoer voor de hond is buffelhuid, bullenpees of speelgoed van rubber.
Tanden en kiezen kunnen op diverse manieren afbreken of afslijten. Denk aan een ongeluk, kauwen op te harde materialen (stenen, te harde speeltjes of kluiven).
Slijtage kan bijvoorbeeld komen door veelvuldig kauwen op tennisballen! De groene oppervlakte van tennisballen is namelijk net schuurpapier! Ook veelvuldig vachtbijten kan leiden tot gebitsslijtage.
Tandsteen: tandsteen ontstaat doordat tandplak verkalkt (=een dun plakkend laagje dat bestaat uit een verzameling van bacteriën, mondslijm en opgeloste voedselstoffen). Verkalking vindt plaats na ongeveer 2-3 weken. Tandsteen kan leiden tot terugtrekkend tandvlees, ontstekingen en zweren. Regelmatig (dagelijks) schoonhouden van het gebit kan dit voorkomen. Ook zijn er bepaalde voedingsstoffen, zoals granen, die extra tandplak kunnen generen in de mond. Sinds ik mijn hond geen granen meer te eten geef, is zijn gebit nog steeds schoon.

Ogen

Het oog heeft diverse gevoelige delen waaronder het hoornvlies (buitenste laag op het oog).
Vuil, beschadiging, ingroeiende haartjes kunnen het oog erg irriteren maar op den duur ook tot andere aandoeningen leiden (bijv. ontsteking, blindheid).

(afbeelding anatomie van het oog – dierenkliniek maaspoort)

Enkele symptomen dat er iets met het oog aan de hand kan zijn:

Tranend oog of ogen, pus rond/in de ogen
Steeds wrijven/krabben met de poot over het oog(-gebied) of langs de bank/over de grond wrijven
Knipperen met de ogen/dichtknijpen van de ogen
Lichtschuw
Verkleuring of vertroebeling in het oog of deel ervan.
Oog wordt “glazig”
Oog puilt uit
Rood, al dan niet ontstoken, oogslijmvlies
Verdikking rondom het oog/oogkas
Wijd open gesperde ogen (wat er niet normaal uit ziet)
Tegen dingen oplopen waar de hond normaliter geen probleem mee heeft (vermindert zicht)
En afhankelijk hoeveel pijn de hond heeft kunnen “algemene” symptomen ook voorkomen

Enkele aandoeningen van het oog

Entropion (Irritatie door oogharen): oogharen groeien richting het oog waardoor die het oogoppervlak (al dan niet permanent) raken. Dit irriteert en is pijnlijk. Uiteindelijk kan dit tot oogbeschadiging leiden. Dit is in de meeste gevallen een erfelijke aandoening (zoals mopshond, labrador, rottweiler, shih tzu, mastiff, sint bernard etc.). Dit is chirurgisch te corrigeren.
Glaucoom is verhoogde oogboldruk waardoor de hond blind kan worden. Bij aanvang wordt het hoornvlies blauw-wittig, pupil verwijding, oog puilt meer uit, bloedvaten kunnen zichtbaar worden. Reden om meteen naar de dierenarts te gaan !
KCS : droge ogen door een abnormale (verminderde) traanvochtproductie. Het oog raakt geïrriteerd en kan beschadigen. Er ontstaat een slijmerige, plakkerige – later pussige – ooguitvloeiing. Oorzaak kan zowel erfelijk als bijv. t.g.v. een (eerdere) ontsteking zijn.
Lensluxatie: de lens die in het oog zit laat los doordat de ophangbanden van de lens niet goed meer functioneren. Je ziet o.a. “witte wolkjes”, een opgezwollen oogbol, een halvemaanvormige rand in het oog.

(foto lens luxatie – van dierendokterscom)

Behandelmethoden

(deze ondersteunen ook het zelf-herstellend vermogen van het lichaam)

Fysiotherapie: voor iedereen vast wel bekend dat dit voor mensen bestaat. Maar voor huisdieren zijn er ook dierfysiotherapeuten. Denk aan rehabilitatie na een ongeluk. Maar denk ook op sterkte houden van o.a. spieren bij oudere dieren bij wie de spiermassa afneemt. Zo kun je de kwaliteit van leven van het dier zo goed mogelijk op peil houden.
Meer te vinden over dierenfysiotherapeuten op http://www.nvfd.nl/
Massage: behalve ontspanningsmassage, kan massage bijv. ook ingezet worden om spieren los te maken, voor een betere doorbloeding en in conditie te houden. Ook kan massage pijn verlichten. Sportmassage wordt ingezet om de hond voor en na de inspanning te behandelen om blessures zoveel mogelijk te voorkomen.
Meer informatie : http://www.palpabel.nl/
Chiropractie: chiropractie is een geneeswijze die zich richt op het herstel van de normale beweeglijkheid van alle gewrichten, in het lichaam en de functie van he zenuwstelsel optimaliseert. Hierdoor functioneert het hele lichaam beter. Het is een therapie waarbij de wervelkolom met de handen gemanipuleerd wordt en functiestoornissen in de wervelkolom opgeheven worden.
Osteopathie: net als chiropractie is het doel van een osteopathie behandeling het herstellen van beweeglijkheid, waardoor het lichaam weer in een goed evenwicht kan komen en het dier weer de kans krijgt om lekker in zijn vel te zitten. Ook dit is een therapie waarbij alleen de handen gebruikt worden. Voor sommige dieren is chiropractie te heftig en is osteopathie een zachtere methode.
Acupunctuur: ook voor dieren is acupunctuur te gebruiken. Van het stimuleren van een acupunctuurpunt (er zijn er ongeveer 350) is aangetoond dat het effect op het lichaam heeft zoal het op heffen van kramp in spieren en verbetering van de bloedcirculatie.
Meer informatie : www.acupunctuurbijdieren.nl